A. Bruckner: 9 Symfonieën / Gewandhausorchester Leipzig / Herbert Blomstedt, dirigent / Opname Gewandhaus zu Leipzig, juli 2005 tot november 2011 / Accentus Music ACC80575(10CD’s) live / PCM2.0
Tijdens een van mijn vele bezoeken, toen nog als hoofdredacteur van een tijdschrift op het gebied van audio en video , trof ik in het kantoor van een importeur een stapeltje langspeelplaten aan dat in neutrale hoezen was gehuld. Neutraal was in dit geval egaal okerkleurig en zonder enige opdruk. Ik vroeg wat het was. ‘Oh, dat mag je wel hebben als je het leuke muziek vindt. Ik heb er niks mee…’. Bij het bekijken van de eerste elpee, bleek het een symfonie van Anton Bruckner te zijn en bij nadere bestudering van de rest de hele serie van negen symfonieën met het KCO onder Bernard Haitink. Wel, die ontbrak in mijn collectie – zoals wel meer overigens -, en nam het graag onder mijn arm mee naar huis, uiteraard onder dankzegging! Ik legde de gulle gever nog wel uit dat je naar Bruckners muziek moet leren luisteren en om te beginnen met het je openstellen voor het architecturale karakter ervan. Ik vergelijk de opbouw in zijn symfonieën met de architectuur van een gotische kathedraal, die bij de eerste aanblik als kolossaal en overweldigend overkomt en bij verdere bestudering pas haar specifieke (karakter)eigenschappen successievelijk prijsgeeft. Denk dan aan het lijnenspel van het bouwwerk, de lichtinval van de ramen, de doorgevoerde symmetrie en… de monumentale stilte die er heersen kan.
En, Theo, hoe rijm ja dat laatste, die monumentale stilte, met het aanzwellen tot maximale luidheid in de orkestbezettingen die meneer Bruckner voorschrijft en dan met name in het koper? Nou ja, luidheid bestaat bij de gratie van stilte en vice versa. En luidheid is niet hetzelfde als dynamiek; op menig audioshow heb ik beide begrippen door elkaar horen husselen.
Vooruit, nog één keer. Luidheid is de versterker te ver opengedraaid met alle gevolgen van dien: aanbellende buren, geruzie met huisgenoten, klippende klanken en soms uit het chassis hangende conussen. Geen last van? Lucky you! Dynamiek is het verschil tussen de zachtst hoorbare passage in de muziek en de luidste onvervormde. Dynamiek is daarom van het type muziek afhankelijk. De symfonieën als van Mahler en Bruckner hebben een grote dynamiek en nu komt het… eigenlijk alleen geschikt om in een grote concertzaal tot klinken en aanhoren te brengen, want dáár kan de grote hoeveelheid energie haar weg vinden en… uitdoven. Onze luisteromgeving, hoe ruim bemeten dan ook, kan het dynamische bereik van deze muziek niet goed weergeven. Jammer, maar helaas; op naar de concertzaal!
Waarom dan een bespreking van maar liefst alle negen van Bruckner in deze kolommen? Wel, omdat de concertzaal niet om de hoek is en de programmering niet overeenkomt met mijn muziekwens op dit moment; daarom hebben we HiFi. En alle negen omdat Accentus ze ter bespreking uitbrengt! Wie de laatste tijd de recensies in de diverse bladen en kranten over de dirigent Herbert Blomstedt heeft gelezen weet wellicht genoeg: voor Bruckner moet je bij Blomstedt zijn, niets dan lovende kritieken – onlangs in een interview in NRC Handelsblad: ‘Ik ben niet zo naïef te denken dat het beluisteren van Beethoven je direct tot een beter mens maakt, maar muziek kan je wel aan het denken en voelen zetten, en je zo je eigen religie of levenspad doen uitvinden’ -, en mocht je meer willen weten over de componist Anton Bruckner dan verwijs ik graag naar wat Jan de Kruijff over hem heeft geschreven op zijn onvolprezen site musicalifeiten.nl onder ‘componisten portetten’. Hier laat ik u in de enorme klankrijkdom achter van deze bescheiden, steeds vooral aan zijn eigen kunde twijfelende Oostenrijkse componist. We mogen labels als Accentus danken op onze blote knieën dat deze box het levenslicht mocht zien! Er is al genoeg maatschappelijke en culturele vervlakking gaande…
